Wielu przyszłych kierowców odetchnęło z ulgą – nowy egzamin teoretyczny będzie obowiązywał dopiero za rok. Do tego czasu kursanci będą zdawać na starych zasadach, czyli przystępując do egzaminu na prawo jazdy kategorii B, w ciągu 25 minut musza odpowiedzieć prawidłowo na 16 z 18 pytań wielokrotnego wyboru. Oznacza to, że na rozwiązanie każdego z nich mają średnio 83 sekundy. W razie wątpliwości mogą wrócić i sprawdzić poprawność udzielonej odpowiedzi.

Baza około pięciuset pytań jest powszechnie dostępna w Internecie i w księgarniach. Efekt? Wiele osób uczy się przepisów na kilka dni przed egzaminem, wkuwając na pamięć „krzyżówki” bez poświęcenia czasu na analizę przepisów ruchu drogowego.

Nowa ustawa o kierujących pojazdami miała przyczynić się do poprawy jakości szkolenia kierowców i zmniejszenia liczby ciężkich wypadków. Obecnie jest ich w Polsce trzy razy więcej niż średnio w krajach Unii Europejskiej. W ubiegłym roku sprawcami niemal jednej piątej wypadków na naszych drogach byli kierowcy w wieku od 18 do 24 lat.

TAK BĘDZIE ZA ROK
W styczniu 2013 roku mają ruszyć pierwsze egzaminy teoretyczne na prawo jazdy na nowych zasadach. Pierwotny termin wejścia przepisów w życie, tj. 11 lutego br., Ministerstwo Transportu przesunęło ze względu na konieczność zmiany systemu informatycznego w ośrodkach egzaminowania.

A co się zmieni? Baza wzrośnie do ponad tysiąca pytań (docelowo ma ich być ponad trzy tysiące), a egzamin zostanie podzielony na dwie części – ogólną i specjalistyczną. Pierwsza będzie się składać z 20, a druga – z 12 pytań. Za każde prawidłowo rozwiązanie zadanie kursant otrzyma od 1 do 3 punktów, zależnie od stopnia znaczenia zagadnienia. Tak jak dotychczas na egzamin przewidziano 25 minut. Aby go zaliczyć, trzeba będzie zgromadzić 68 na 74 możliwe do uzyskania punkty.

Zmieniają się nie tylko zasady punktowania czy liczba zadań, ale też ich forma. Projekt rozporządzenia zakłada, że pytania z części ogólnej będą zawierać filmy sytuacyjne lub zdjęcia i tylko dwie odpowiedzi – „tak” lub „nie”. Odpowiedzi na każde z nich należy udzielić w ciągu 10 sekund. Skąd pomysł na taki limit? Kursanci mają podejmować decyzję intuicyjnie, bez zbędnego zastanawiania się, zupełnie jakby zbliżali się do skrzyżowania i musieli zdecydować, kto ma pierwszeństwo. W części specjalistycznej pytania zostaną opatrzone ilustracjami. Do wyboru będą już trzy odpowiedzi, a czas na rozwiązanie zadania zwiększy się do 30 sekund.

- Najwięcej kontrowersji wywołuje ograniczony czas na udzielenie odpowiedzi. Kursant będzie musiał odpowiadać na pytania bardziej instynktownie, a to oznacza stres, szczególnie dla dyslektyków. Dziś zdawalność testów to 90 proc., po zmianach na pewno spadnie. O ile? To zależy od samozaparcia kursantów – mówi Marek Bielicki, instruktor z jednej z łomżyńskich szkół nauki jazdy.

Uwaga! Wynik egzaminu teoretycznego jest ważny przez sześć miesięcy. W tym czasie można poprawiać egzamin praktyczny. Do szkolenia można przystąpić na trzy miesiące, a do egzaminu – na miesiąc przed osiągnięciem pełnoletniości. Dokument zostanie jednak wydany już po 18. urodzinach.

NOWOŚĆ: KARTA KANDYDATA
Już niedługo przyszły kursant nie będzie zaczynał swojego szkolenia od wizyty w ośrodku, ale w starostwie, gdzie otrzyma specjalną kartę kandydata na kierowcę. Powód? Zdarzało się, że na kursy zgłaszały się osoby z zakazem prowadzenia pojazdów. Karta zostanie wydana po przedstawieniu orzeczenia lekarskiego oraz dołączeniu zdjęć i opłaty za wydanie prawa jazdy. Nieletnie będą musieli okazać także zgodę rodziców na rozpoczęcie szkolenia. Po jego zakończeniu i zaliczeniu egzaminu wewnętrznego kursant uda się z kartą do WORD-u, a następnie do starosty, który na jej podstawie wyda prawo jazdy.

A MOŻĘ ZA GRANICĄ?
Wiele osób chwali sobie łatwiejsze egzaminy na prawo jazdy w Czechach lub na Ukrainie. Warto jednak pamiętać, że aby rozpocząć kurs za granicą, obcokrajowcy muszą być tam zameldowani tymczasowo przez co najmniej 185 dni. Po przyjeździe do kraju dokument trzeba wymienić w wydziale komunikacji. Inaczej niż w większości europejskich państw szkolenie wygląda w Wielkiej Brytanii. Nie trzeba tam kończyć kursu, a do egzaminu może przygotować nasz zwykły kierowca. Wystarczy, że ma prawo jazdy od co najmniej trzech lat. Podczas nauki trzeba tylko umieścić „elkę” na dachu prywatnego samochodu i… przywyknąć do ruchu lewostronnego. W Szwecji i Austrii młodzi kierowcy przechodzą z kolei szkolenia z zakresu bezpiecznej jazdy.

QUADY I SKUTERY ZJADĄ PO PRAWKA
Ustawa definiuje również nowe kategorie prawa jazdy. Podstawowa kategoria AM, dozwolona od 14. roku życia, będzie uprawniać do prowadzenia pojazdów czterokołowych o masie do 250 kg oraz motorowerów wyposażonych w silnik spalinowy o pojemności do 50 ccm lub elektryczny o mocy do 4 kW i z prędkością maksymalną ograniczoną do 45 km/h. Uwaga! Osoby, które ukończyły 18 lat przed wejściem w życie nowych przepisów, będą mogły jeździć motorowerem bez uprawnień. Od stycznia 2013 r. prawo do poruszania się tym pojazdem mają zyskać kierowcy z prawem jazdy wyższej kategorii lub nastolatki z kartą rowerową. Pozostali będą musieli zdobyć stosowne uprawnienia.

AM - prawo jazdy dla użytkowników motorowerów oraz lekkich pojazdów czterokołowych, czyli lekkich quadów (masa bez obciążenia do 350 kg, prędkość maksymalna do 45 km/h, silnik o pojemności skokowej do 50 ccm). Dokumenty będzie można zdobyć po ukończeni 14. roku życia. Ciężkie ruady zaliczano do „pojazdów samochodowych przeznaczonych do przewozu osób lub ładunków, z wyłączeniem samochodu osobowego, ciężarowego i motocykla, którego masa własna nie przekracza 550 kg”. Będą wymagały więc prawa jazdy kategorii B1 dozwolonej od lat 16.

A1 – kategoria dozwolona od 16. roku życia, upoważniająca do prowadzenia motocykli o pojemności skokowej do 125 ccm, mocy maksymalnej 15 KM i stosunku mocy do masy nie większej niż 0,13 KM/kg oraz do prowadzenia motocykli trzykołowych o mocy do 20,4 KM.

A2 – pośrednia kategoria prawa jazdy pomiędzy istniejącymi już kategoriami A1 i A dozwolona od 18. roku życia. Prawo jazdy tej kategorii będzie uprawniało do prowadzenia motocykli o mocy nieprzekraczającej 47,65 KM i stosunku mocy do masy nieprzekraczającym 0,272 KM/kg.

ŚCIGACZE DLA STARSZYCH
Aby uzyskać uprawnienia do prowadzenia motocykli, czyli prawo jazdy kategorii A, młody kierowca będzie musiał najpierw zdobyć prawo jazdy na małe motocykle (A1 w wieku 16 lat lub A2 w wieku 18 lat), a następnie po dwuletnim okresie posiadania tych uprawnień będzie miał możliwość uzyskania prawa jazdy na większe motocykle (odpowiednio A2 lub A). Projekt zakłada również podniesienie minimalnego wieku niezbędnego do uzyskania bezpośredniego dostępu do prawa jazdy kategorii A – z obecnych 18 do 24 lat. Nowe przepisy wejdą w życie w styczniu 2013 roku.

KONIEC Z BEZTERMINOWYM PRAWEM JAZDY
Zgodnie z nową ustawą prawa jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E będą ważne przez 15 lat, pozostałe przez pięć lat. Od 19 stycznia 2013 r. będą wydawane dokumenty zgodnie z nowym wzorem unijnym. Obecnie podlegają wymianie w okresie od 19 stycznia 2028 r. do 18 stycznia 2033 r. Niestety za wymianę kierowcy zapłacą z własnej kieszeni (obecnie to 84 zł).

OKRES PRÓBNY PRZEZ 2 LATAOd stycznia 2013 r. początkujący za kółkiem czeka dwuletni okres próbny. Podobne rozwiązanie wprowadziło już wiele krajów europejskich, m.in.: Austria, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania i Węgry. Według badań liczba wypadków z udziałem początkujących kierowców zmniejszyła się tam nawet o 50 proc.
Po popełnieniu dwóch wykroczeń kierowca objęty okresem próbnym zostanie skierowany na kurs reedukacyjny, a po popełnieniu trzech wykroczeń lub jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym (np. jazda pod wpływem alkoholu – powyżej 0,5 promila) – straci prawo jazdy.
Dodatkowo przez osiem miesięcy po uzyskaniu prawa jazdy kierowcy będą musieli jeździć samochodem oznaczonym zielonym listkiem na przedniej i tylnej szybie. W tym czasie nie wolno im przekraczać prędkości 50 km/h w terenie zabudowanym, 80 km/h poza nim oraz 100 km/h na drodze ekspresowej dwujezdniowej i autostradzie ani podejmować pracy zarobkowej jako kierowca.

NOWE KUSRY REEDUKACYJNE
Kierowcy, którzy uzbierają 24 punkty karne, będą od stycznia 2013 r. kierowani na kurs reedukacyjny, a nie na ponowny egzamin na prawo jazdy. Jeśli jednaj po raz kolejny zgromadzą 24 punkty (razem 48) w ciągu pięciu lat, pożegnają się z dokumentami. Uwaga! Zgodnie z nowymi przepisami policjant będzie mógł nas jednorazowo ukarać 10 punktami karnymi, niezależnie od liczby i ciężaru popełnionych wykroczeń.

UWAGA!
Zgodnie z prawem za łamanie przepisów ruchu drogowego policjanci mogą ukarać nie tylko instruktora, ale też kursanta. O nałożeniu mandatu każdorazowo decyduje funkcjonariusz lub – w przypadku odmowy – sąd grodzki. Kandydat na kierowcę nie otrzyma natomiast punktów karnych, bo można je przyznać tylko osobie z uprawnieniami do kierowania pojazdami silnikowymi.

KIEDY POLICJANT MOŻE ZATRZYMAĆ PRAWO JAZDY?

- gdy kierujący przekroczy limit punktów karnych (20 przez pierwszy rok od wydania prawa jazdy, później 24);
- gdy wobec kierującego orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu albo zatrzymaniu prawa jazdy (np. na podstawie orzeczenia sądu lub przeciwwskazań zdrowotnych);
- gdy upłynął termin ważności prawa jazdy lub istnieje podejrzenie jego podrobienia;
- gdy dokument jest nieczytelny;
- gdy kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub po spożyciu alkoholu albo środków działających podobnie do alkoholu.