Nowy cmentarz żydowski z Koźminie Wielkopolskim – został założony w końcu XVIII wieku na gruntach podarowanych specjalnie na ten cel przez ówczesnego właściciela Koźmina – Kazimierza Nestora Sapiehę. Ma powierzchnię 0,53 ha. Znajduje się przy ul. Wierzbowej. Do naszych czasów zachowało się kilkaset nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1806 roku. Inskrypcje na najstarszych nagrobkach są w języku hebrajskim, na młodszych zaś niemieckie. Ostatni pochówek miał miejsce w 1969 roku – pochowano wówczas Nathana Mośkiewicza. Nekropolia jest jednym z największych i najlepiej zachowanych kirkutów Wielkopolski.

– W latach 80. XX wieku porządkowaniem cmentarza zajął się pan Jerzy Fornalik, wówczas nauczyciel w Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w Borzęciczkach. Wraz z młodzieżą przez wiele lat dbało o ten i inne cmentarze żydowskie. W ubiegłym roku w ramach projektu Stowarzyszenia Krotochwile „Wielokulturowa przeszłość Wielkopolski” młodzież koźmińskich szkół posprzątała teren, a z pomocą przyszedł także Zakład Aktywności Zawodowej w Koźminie Wielkopolskim. Do tej pory cmentarz nie doczekał się szczegółowego opracowania. Przed rokiem wydaliśmy folder o cmentarzu, do którego treść opracował Maciej Ratajczyk. W tym roku rozpoczynamy pierwszy etap inwentaryzacji, a w planie jest opracowanie 100 – 150 macew. Każda z nich zostanie zmierzona, sfotografowana, opisana, a inskrypcje hebrajskie i niemieckie zostaną przetłumaczone na język polski. Tak przygotowane informacje pojawią się stworzonym specjalnie portalu www.jewishwlkp.pl. Sukcesywnie na tej stronie pojawiać się będą kolejne informacje – w przygotowaniu jest także wykaz żydowskich mieszkańców Krotoszyna wraz z ich adresami, wykonywanymi zawodami i dalszymi losami. Każdy może pomóc przy inwentaryzacji, którzy pomiędzy 21 a 30 sierpnia chcą włączyć się w prace. Każdy chętny może wybrać zakres prac, który mu odpowiada. Można pomóc w jeden dzień, a dla osób chcących włączyć się przez kilka dni zapewniamy noclegi – poinformował nas Patryk Piotr Antoniak, wiceprezes Stowarzyszenia Krotochwile.

Projekt inwentaryzacji dofinansowano w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wsparcie dla dziedzictwa.