Sprawy o rozwód i separację toczą się przy drzwiach zamkniętych. Świadkowie, którzy już złożyli zeznania, musza opuścić sale rozpraw (w innych sprawach mogą pozostać na Sali). Nie myśl zatem, ze ktoś się dowie, jak przebiegała wasza sprawa. Jeśli nie stać się na opłacenie pozwu, możesz prosić sąd o zwolnienie od kosztów (musisz wypełnić formularz oświadczenia o stanie rodzinnym, majątkowym – dochodach – druk otrzymasz w sądzie). Pamiętaj jednak, że warunki waszego rozstania możecie ustalić poza sądem, podczas mediacji (piszemy o tym niżej). Aby do nich doszło, mąż musi wyrazić na to zgodę. Mediator pomoże wam wypracować punkty porozumienia. Taką ugodę, podpisaną przez was oboje, mediator wysyła do sądu, a sąd zatwierdza. Podstawa prawna: nart 54, 55-58, 61 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

PODOBIEŃSTWA I GŁÓWNE RÓŻNICE
− Składanie pozwu, opłata
Zarówno pozew o rozwód (wzór str. Obok), jak i separację, składa się do sądu okręgowego (odpowiedniego dla waszego ostatniego wspólnego adresu). Opłata w obu sytuacjach – 600 zł.
− Warunki wydania orzeczenia
Rozwód może być orzeczony, jeżeli między wami nastąpi trwały i zupełny rozkład pożycia – nie kochacie się, nie prowadzicie razem gospodarstwa, nie współżyjecie fizycznie. Separacje – jeśli rozkład pożycia jest zupełny, ale nie jest trwały i jest nadzieja, że się połączycie.
− Orzekanie o winie
Składając pozew o separację lub rozwód, wskaż, czy żądasz orzeczenia winy, czy nie. Możliwe warianty: wyłączna wina jednej strony, wina obopólna, nieorzekanie o winie. To może być ważna, gdy zażądasz alimentów. Przy winie was obojga lub bez orzekania o winie – alimenty możesz otrzymać w ciągu 5 lat od orzeczenia (jeśli będziesz w niedostatku), przy wyłącznej winie męża możesz ich żądać, gdy pogorszy się twoją sytuacja materialna, przy twojej winie nie otrzymasz alimentów.
− Skutki prawne
Po orzeczeniu separacji rozwodu powstanie między wami rozdzielność majątkowa. W obu sytuacjach też sąd orzeka, z kim będzie mieszkało małoletnie dziecko. W separacji nie wstąpisz w kolejny związek małżeński, po rozwodzie możesz to zrobić.

Z ORZECZENIEM WINY LUB BEZ
Sąd w wyroku orzec winię męża jeśli o to wystąpisz w pozwie.
− Z winy męża
Sąd będzie badał dowody, jakie dostarczysz (w przypadku zdrady, np. bilingi rozmów telefonicznych).
− Z winy was obojga
Gdy oboje się obwiniacie, sąd powoła dodatkowych świadków. Możesz orzec rozwód z twojej winy oraz męża.
− Bez orzekania winy
Jeśli taki pozew złożysz, sąd może ograniczyć się tylko do przesłuchania ciebie i męża. Zrobi tak, jeśli oboje godzicie się na rozwód. Jeśli macie małe dziecko, sąd przesłucha świadka, którego wskażesz w pozwie (osobę, która zna sytuację dziecka, np. babcię).

DLACZEGO WARTO SKORZYSTAĆ Z POMOVCY MEDATORA?
Rozstać się można szybko i ugodowo podczas mediacji albo po ciągnących się miesiącami sprawach, z praniem brudów na sali sądowej. Na mediację czasami kieruje małżonków sędzia, ale ty sama też możesz ją zaproponować mężowi. Pamiętaj jednak, że mediacja jest dobrowolna. Ani sad, ani ty nie możesz kazać mężowi, by spotkał się z mediatorem. Tymczasem z zawarcia porozumienia przed mediatorem możecie mieć same korzyści.

• Podczas mediacji macie wpływ na zawarte porozumienie
Na mediacji możecie razem ustalić zasady rozwodu lub separacji i wypracować punkty porozumienia w sprawie opieki nad dzieckiem. W rozmowach uczestniczy mediator, ale nie może być po niczyjej stronie. Pomoże wam wypracować punkty porozumienia, które podpisujecie, prześle je do sądu, a sąd zatwierdzi (po sprawdzeniu, czy jest zgodne z prawem). Ugodę przed mediatorem można podpisać nawet już na pierwszym spotkaniu. Koszty mediacji – do uzgodnienia z mediatorem (np. od 100 zł za jedno spotkanie).

• Na sali sądowej to sąd ostatecznie decyduje o wyroku
Jeśli jednak uważasz, że tylko w sądzie uda ci się rozstać z mężem i np. ustalić alimenty na dziecko, musisz złożyć pozew o separację lub o rozwód. Sędzia podejmie decyzję o rozwiązaniu małżeństwa i orzeknie o władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

JAKIE DOKUEMNTY NALEŻY ZŁOŻYĆ Z POZWEM?
Pozew o rozwódi separację możesz napisać sama, ale pamiętaj, że pismo musi spełniać określone wymogi formalne (skorzystaj z naszego wzoru). Musisz podać adres pozwanego małżonka, bo sąd prześle mu odpis pozwu. Napisz, czy rozwód (separacja) ma być z orzekaniem winy czy bez orzekania. Pamiętaj o załącznikach. Oto one:
AKTY STANU CYWILNEGO	POROZUMIENIE DOTYCZĄCE OPIEKI NAD DZIECKIEM	OPŁATA SĄDOWA	ODPIS POZWU
Skrócony odpis waszego aktu małżeństwa (aktualny, by sąd w chwili wyrokowania wiedział, że jesteście jeszcze małżeństwem) i odpis aktu urodzenia dziecka (ten, który otrzymałeś przy zgłaszaniu narodzin dziecka do USC).	Powinniście być zgodni co do kontaktów i innych ważnych spraw dotyczących dziecka (leczenie, edukacja). Porozumienie musi być na piśmie. Gdy go nie zawrzecie, sąd ograniczy władzę rodzicielską tego z was, z którym dziecko na stałe nie mieszka.	Może być w formie tzw. znaków sądowych naklejonych na pozew, uiszczona w kasie sądu lub przelewem na jego konto.	Sąd wyśle pozwanemu z załącznikami (dołącz ich kopie).