Dotknąć historii, czyli słów kilka o strażniku Smoszewskich Dąbrów
W związku z minionym już Dniem Zmarłych i 101. rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości, postanowiłem napisać kilka słów o śp. Leśniczym Walentym Cyganie. Tak się składa, że jego grób znajduje się na cmentarzu w Chwaliszewie i sąsiaduje z miejscem spoczynku moich przodków, a dziś to ja mam zaszczyt współdoglądać Smoszewskich Dąbrów.
Masz zdjęia lub film do tego artykułu? Wyślij je do nas!
Leśnicy Cygan urodził się w 1892 r. W 1991 r. rozpoczął praktyki w lasach śląskich, by w dwa lata później awansować na stanowisko pomocnika leśniczego. Jesienią 1914 r. został powołany do armii pruskiej. Służbę wojskową zakończył w maju 1916 r. i wrócił do pracy w śląskich lasach, już jako leśniczy. Gdy Polska odzyskała niepodległość, nasz bohater walczył o kształt jej granic, uczestnicząc w powstaniu śląskim.
W czerwcu 1920 r. przybył do Wielkopolski. Został leśniczym Leśnictwa Wilkowo, a następnie Smyczyna w Państwowym Nadleśnictwie Leszno (przed II wojną światową w naszym kraju były także prywatne nadleśnictwa). W grudniu 1927 r. (w tym roku Księstwo Krotoszyńskie zostało wykupione przez Państwo Polskie) przeniesiono go do Leśnictwa Smoszew z siedzibą w Zofiówce w Państwowym Nadleśnictwie Gliśnica.
W 1943 r. Niemcy przenieśli go do Leśnictwa Miłowiec (Nadleśnictwo Państwowe Jasne Pole). Był członkiem Armii Krajowej w Inspektoracie Rejonowym Krotoszyn, współpracownikiem siatki „Huberta”. W 1944 roku pomagał spadochroniarzom Armii Czerwonej. Po wojnie ponownie był leśniczym Leśnictwa Smoszew, a następnie Baszków. Zmarł w 1956 r., pochowano go na cmentarzu parafialnym w Chwaliszewie.
Grób znajduje się w zachodniej części cmentarza, najłatwiej go odnaleźć wchodząc bramą od strony ul. Spokojnej. Leśnicy Cygan, jak i wielu mu podobnych, żył według dewizy, którą tak streścił leśnik z AK, Franciszek Rybak:
Każdym rankiem i wieczorem
Hasło w swoim sercu czuj
Kochaj Polskę, żyj z honorem
Spełniaj obowiązek swój
Źródło:
A. Antowski „Poznańscy leśnicy w Służbie Wielkopolski Walczącej 1939-1945 Z dziejów Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu” ORWLP w Bedoniu 2016.