Dziś obchodzimy Święto Konstytucji 3 Maja. Konstytucja 3 Maja była drugą w Europie i trzecią na świecie (po konstytucji z 1755 r. i amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją (choć zazwyczaj pomija się konstytucję korsykańską).

Konstytucja III maja była ustawą przełomową, jedną z pierwszych na świecie. Miała ona ureguolwać chory system, służąca naprawie wewnętrznych stosunków społecznych, panujących w państwie. Była też jedną z prób odpowiedzi na I rozbiór Polski i zapobieżeniu dalszemu rozkładowi państwa. Była ukoronowaniem sejmu czteroletniego (tzw. Sejmu Wielkiego). Same prace od początku trwały w konspiracji pod przewodnictwem Stanisława Małachowski - marszałka, Ignacego Potockiego oraz Hugo Kołątaja.

Sam sejm zebrał się w październiku 1788 roku. W jego rezultacie ogłoszono powiększenie liczby wojsk do 100 tysięcy, wprowadzono ofiarę 10 grosza (10% dochodów szlacheckich) i ofiarę 5 grosza (5% dochodów kościelnych) - w pewien sposób zatem uchwalono stawki podatkowe. Wkrótce wycofano się z powiekszania armii, jej liczbę ograniczono do zaledwie 65 tysięcy. Pozbawiono bezrolną szlachtę (gołotę) praw publicznych. Najważniejszą uchwaloną ustawą była jednak właśnie Konstytucja III Maja. Uchwalono ją 3 maja 1791 roku. Niniejsza strona zawiera pełny tekst źródłowy owej ustawy zasadniczej.

Konstytucja 3 maja 1791 roku była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji Stanów Zjednoczonych) nowoczesną, spisaną konstytucją. Jej kształt był wzorowany na aktach ustrojowych Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Bardzo widoczny w niej był wpływ myśli oświeceniowej. "Ustawa Rządowa", czyli Konstytucja 3 maja 1791 roku wprowadziła w Rzeczypospolitej ustrój monarchii konstytucyjnej.

Konstytucja 3 maja zastąpiła wolną elekcję króla monarchią dziedziczną w dynastii saskiej. Sejm był naczelnym organem władzy i dysponował pełnią funkcji ustawodawczych. Zachowano podział Sejmu na senat i izbę poselską, ale rola senatu została ograniczona. Posłowie na sejm wybierani mieli być na sejmikach, ale czynne prawo wyborcze ograniczono do szlachty posesjonatów (pozbawiając tego prawa szlachtę "gołotę" tzn. pozbawioną ziemi). W skład izby poselskiej mieli też wejść tzw. plenipotenci, czyli preprezentanci miast z prawem głosu w kwestiach dotyczących mieszczaństwa.

źródło materiału:
www.konstytucja-3-maja-pl.com
www.historia.gazeta.pl