Dewiza rycerzy-mnichów z czarnymi krzyżami na białych płaszczach brzmiała „pomagać i leczyć”. Jednak z czasem Krzyżacy, jak ich potocznie nazywano, zapomnieli o tym i poświęcili napełnieniu swoich kies, kufrów i brzuchów. A lista ich grzechów i występków była bardzo długa.

Aldona Anna zmarła tajemniczą śmiercią w wieku 25 lat. Jako pierwsza monarchini spoczęła na Wawelu. Niestety, grób, w którym ją pochowano, nie przetrwał do naszych czasów.

Upuszczanie krwi, pijawki, brutalne amputacje i ziołowe mikstury, do tego obowiązkowo żarliwa modlitwa oraz egzorcyzmy. To ofiary średniowiecznej medycyny. I choć wiedza ówczesnych lekarz była dość ograniczona, a skuteczność wątpliwa, byli świetnie opłacani.

Jej małżeństwo z Kazimierzem Wielkim nie było związkiem z miłości. Tych dwoje połączyła polityka i polsko-litewskie przymierze. Aldona Anna nie miała łatwego życia. Teściowa jej nienawidziła, dworscy możnowładcy lekceważyli, a mąż nieustannie zdradzał. Mimo to było oddaną żoną.

„…Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozłącza…”. To z czasów Kazimierza Wielkiego ugruntowało się przekonanie, że sakrament małżeństwa jest nierozerwalny. Od tej zasadzie Kościół dopuszczał wprawdzie wyjątki, ale rozstać się nie było łatwo.

O radę i finansowe wsparcie prosili ją władcy i papieże. Dla męża, króla Węgier, była nieocenioną pomocą. Po śmierci matki tylko jej słuchał brat, Kazimierz Wielki, a królewny i dwórki z innych krajów chciały poznać sekret urody i długowieczności tej najbogatszej kobiety w Europie.

Procesje chłoszczących się do krwi pątników. Pogrzeb śledzia jako symboliczne pożegnanie postu. Obowiązkowa komunia, jałmużna dla ubogich. Święconka, modlitwa przy Grobie Pańskim i suto zastawione stoły. Tak świętowano za czasów króla Kazimierza Wielkiego.

Wybitny naukowiec, uczona wszech czasów, skandalistka, ikona feministek, przyjaciółka Alberta Einsteina i kilku prezydentów. W tym roku obchodzimy 150. rocznicę urodzin niezwykłej kobiety, która wyprzedziła swoją epokę.

Jej poglądy, otwartość w sprawach seksu oraz szczegóły prywatnego życia wielu ludzi szokowały. – Nie chciałam być skandalistką. Pragnęłam pomoc kobietom – mówiła.