Dotychczasowy limit, obowiązujący od 2004 r., opiewał na kwotę graniczną 15 000 zł – wyrażaną w euro. Uzasadnienie rządowego projektu ustawy wskazywało, że celem nowelizacji jest zwiększenie transparentności transakcji, wzrost uczciwej konkurencji między przedsiębiorcami, ograniczenie szarej strefy, a także, w sferze publicznoprawnej, zwiększenie efektywności realizacji obowiązków podatkowych i zasilenie budżetu państwa. Jednocześnie zmienione zasady wprowadzają – nieistniejącą uprzednio – sankcję w postaci mechanizmu wyłączenia z kosztów podatkowych transakcji przekraczającej limit 15 000 zł. Jest to zasadniczo wyłączone obostrzenie. Ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie dodatkowego rygoryzmu, w postaci np. grzywien, wychodząc z założenia, że konsekwencje podmiotów wystarczającą. Ustawodawca zwraca przy tym uwagę, że w wielu innych państwach europejskich maksymalnie progi kwotowe dla realizacji płatności gotówkowych są równie wysokie, wynoszące 1000-5000 euro.

Zgodnie z wprowadzonymi przepisami, limit 15 000 zł dotyczy wartości jednorazowej transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności. Ewentualne płatności niepalności w częściach nie umożliwiają zatem wyłączenia zastosowania zaktualizowanych zasad. Regulację stosuje się także odpowiednio do transakcji w walutach obcych. Waluty te podlegają przeliczeniu na złote według średniego kursu waluty z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji, według kursów NBP. W sytuacji zaliczenia przez przedsiębiorcę do kosztów uzyskania przychodów kosztu w części, w której transakcja została dokonana bez pośrednictwa rachunku bankowego, a następnie realizacji płatności gotówką, przedsiębiorcy zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo zwiększają przychody (w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów). Istotne jest to, że dla ostatecznego rozliczenia znaczenia nie ma deklarowania, np. w umowie, bądź na fakturze, forma płatności, a to, jak faktycznie płatność została zrealizowana.

Transakcje opłacone gotówką, a dotyczące nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości materialnych i prawnych, również nie będą kwalifikowane jako koszt. Analogiczny skutek nastąpi w przypadku sytuacji dokonania płatności po zmianie reformy opodatkowania na ryczałtowe. Według przewidzianych przepisów przejściowych, do transakcji zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy (1.1.2017 r.) będą miały zastosowanie przepisy dotychczasowe. Niezależnie należy jednak pamiętać o limitach obowiązujących obecnie. Warto także zauważyć, że nowelizacja nie wprowadza definicji, nie kreuje zmiany w zakresie rozumienia pojęcia transakcji.

Jednym ze skutków wprowadzenia nowych przepisów może być wpływ na praktykę realizowania kompensat, a to przez wprowadzenie – opisane wyżej – sankcje podatkowe, których dotychczas de facto nie było. Wiele zależy jednak w tej materii od wypracowanego stanowiska organów. Wydaje się, ze wprowadza nowelizacja jest zbieżna z ogólnoświatowym trendem ograniczenia obrotu gotówkowego na rzecz bezgotówkowego. Realizowane działania, w tym omawianie przepisy, ukierunkowane są na zwalczanie szarej strefy. Według stanowiska ustawodawcy mają kreować korzystne warunku rynkowe, poprawiające sytuację przedsiębiorców. Z drugiej jednak strony pozwolą na pełniejszą kontrolę realizowanych transakcji.