Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 marca 2008 r., II PK 214/07 (OSNP 2009/15-16/194), orzekł, że nie jest sprzeczne z przepisani prawa pracy (art. 165 § 1 i art. 229 § 2 Kodeksu pracy) rozpoczęcie zaplanowanego urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ustaniu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą pracownika, która trwała dłużej niż 30 dni. W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał, że celem kontrolnych badań lekarskich, którym ma zostać poddany dłużej niż 30 dni chorobie, jest wskazanie, że pracownik ten jest zdolny na danym stanowisku. Urlop wypoczynkowy polega na niewykonywaniu pracy. Pogląd ten podzielił Sąd Najwyższy z wyroku z dnia 9 marca 2011 r., II PK 240/10 (OSNP 2012/9-10/113), w którym stwierdził, że z treści art. 229 § 2 Kodeksu pracy nie można wywodzić obowiązku przedstawienia orzeczenia o zdolności do pracy przez pracownicę rozpoczynającą urlop macierzyńskim (art. 163 § 3 Kodeksu pracy) wykorzystywanym bezpośrednio po zakończeniu okresu niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni. Zdaniem Sądu obowiązek pracodawcy skierowania pracownika na badania wynikający z art. 229 § 2 Kodeksu pracy wiąże się z kwestią bezpieczeństwa i higieny pracy. Odnosi się to zatem do sytuacji, w której po okresie choroby pracownik ma faktycznie świadczyć pracę. W takich wypadkach dopuszczenie do pracy powinno poprzedzić badanie lekarskie. W sytuacji natomiast, gdy bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia chorobowego, pracownik rozpoczyna urlop wypoczynkowy, o żadnym zagrożeniu dla bezpieczeństwa pracy nie może być mowy.

Odmienne stanowisko w kwestii konieczności poddania się badaniom kontrolnym, jeżeli pracownik korzysta z urlopu wypoczynkowego bezpośredniego po długotrwałym zwolnieniu lekarskim zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26.10.2016 r., III PK 9/16 (OSNP 2018/1/4), w którym orzekł, że pracodawca może nie udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego na żądanie (art. 1672 Kodeksu pracy) do czasu przedłożenia orzeczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 229 § 4 w związku z § 2 Kodeksu pracy. Jednocześnie Sąd Najwyższy zaznaczył, że o ile w orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że pracownik rozpoczynający urlop wypoczynkowy po zakończeniu okresu niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni nie ma obowiązku przedstawienia orzeczenia o zdolności do pracy, o tyle nie budzi wątpliwości, że pracownik stawiający się do pracy po okresie niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni ma obowiązek poddania się kontrolnym badaniom lekarskim, na które zostanie skierowany przez pracodawcę w trybie art. 229 § 2 Kodeksu pracy.

Czym innym jest więc dopuszczalność udzielenia pracownikowi urlopu bez badania, a czym innym niewykonywanie przez pracownika polecenia wykonania badania kontrolnego po długotrwałej niezdolności do pracy (na co wskazywał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku  z dnia 26 października 2016 r.).

W okresie niejednolitego stanowiska judykatury należałoby przyjąć, iż przeprowadzenie badań kontrolnych nie jest warunkiem udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po zakończeniu okresu niezdolności do pracy. Obowiązkiem pracodawcy jest natomiast skierować pracownika na takie badania przed dopuszczeniem do pracy

Opracowała
Luiza Kotowska
główny specjalista