Kolana to jedne z bardziej skomplikowanych stawów w naszym organizmie. Niestety, również takie, które najczęściej ulegają kontuzjom i zmianom chorobowym. I to niezależnie od wieku, ponieważ dolegliwości kolan zdarzają się zarówno osobom bardzo młodym, jak i w tym podeszłym wieku. Co najczęściej nam dokucza?

USZKODZONA ŁĄKOTKA
- W każdym kolanie mamy po 2 łąkotki – niewielkie, elastyczne chrząstki, które wyglądem przypominają podkowy. Działają jak amortyzatory, które chronią staw przed uszkodzeniem na skutek siły, jaka powstaje w trakcie poruszania się (gdy chodzimy, na kolana napiera siła równa ośmiokrotnej wadze naszego ciała!). Do uszkodzenia łąkotki dochodzi zwykle po gwałtownym skręcie kolana, rzadziej – po gwałtownym wyprostowaniu lub zgięciu nogi.
- W czasie urazu łąkotki może pęknąć lub się rozerwać. Skutkiem tego jest silny ból w kolanie i – w przypadku oderwania się i przemieszczenia jej fragmentu  blokowanie ruchu stawu.
- Najlepszym sposobem naprawienia łąkotki jest artroskopowe zszycie jej fragmentów. Jeśli jednak długu odkładamy zabieg naprawczy albo łąkotka uległa całkowitemu zniszczeniu – jej fragment lub całość można zastąpić implantem. Najnowocześniejszy wykonany jest z tzw. biomateriału. Jest to rodzaj piankowej wyglądem porowatą gąbkę), którą lekarz wprowadza podczas zabiegu artroskopowego w miejsce ubytków w naturalnej łąkotce. Po umocowaniu jej specjalistycznymi szwami we właściwym miejscu rozpoczyna się proces przerastania implantu własnymi tkankami pacjenta. Implant po kilku latach rozpuszcza się, ale to nie szkodzi, bo wtedy w jego miejscu istnieje już nowa, własna łąkotka. Po zabiegu przez 4-8 tygodni trzeba korzystać z kul, żeby odciążyć staw kolanowy. Konieczna jest również zalecona przez ortopedę rehabilitacja.

USZKODZENIA WIĘZADEŁ
- Stabilność kolan zapewnia system kilkunastu więzadeł. Można je porównać do mało elastycznej taśmy, która łączy kość z kością. Z powodu małej elastyczności więzadła często ulegają uszkodzeniu – wystarczy gwałtowne skręcenie tułowia przy lekko ugiętych kolanach lub niezbyt silne uderzenie i kłopot gotowy.
- Gdy więzadło zostanie uszkodzone, czujemy nagły, silny ból (najczęściej z boku kolana lub pod kolanem), który nasila się, gdy chodzimy lub chcemy wyprostować nogę.
- Najbardziej narażone na uszkodzenie jest tzw. więzadło krzyżowe (ma zaledwie 2-3 cm długości). Bez operacji nie da się go naprawić. Wykonuje się ją przy użyciu artroskopu, czyli urządzenia, które przez niewielkie nacięcia w skórze pozwala wprowadzić do kolana mikronarzędzia i wymienić więzadło. W czasie zabiegu nawierca się kość udową i piszczelową, a następnie w powstałe otwory mocuje się śrubami pobrany wcześniej od pacjenta przyczep ze ścięgna. Śruby po trzech latach rozkładają się w organizmie. Po zabiegu intensywna rehabilitacja trwa ok. dwóch miesięcy, ale całkowitą gwarancję kolana trzeba czekać pół roku.

ZMIANY ZWYRODNIENIOWE
Nazywa się przyśpieszonym zużyciem stawu kolanowego. Gdy z jakiegoś powodu kości tworzące staw zaczynają nieprawidłowo się ustawiać, wtedy powoli ściera się chroniąca je chrząstka. Proces ten trwa latami, a gdy chrząstka ulegnie zupełnemu zniszczeniu, kość trze o kość. W wyniku tego tworzą się tzw. osteofity, czyli kostne narośla. One też powodują ból i ograniczają ruchomość kolan.
- Zwyrodnieniu stawów kolanowych sprzyjają m.in. urazy i kontuzje kolan, nadwaga, ciężka praca fizyczna, wyczynowe uprawianie sportu, płaskostopie, a nawet częste chodzenie na wysokich obcasach lub w butach źle trzymających stopy (np. na twardej podeszwie).
- Ból na początku pojawia się podczas gwałtownego ruchu, chodzenia czy zmianie pozycji. Po jakimś czasie nasila się nawet przy małym ruchu, także w nocy, Typowe jest trzeszczenie w trakcie zginania kolana. Czasem występują objawy łagodnego zapalania z obrzękiem i wysiękiem.
- Leczenie choroby zwyrodnieniowej zależy od stopnia jej zaawansowania i przyczyny. Przy niewielkich zmianach lekarz zaleca rehabilitację (odpowiednio dobrane ćwiczenia mięśni) i zabiegi fizykoterapeutyczne. Dobrze jest też zażywać preparaty, które hamują choroby, np. z siarczanem glukozaminy lub chondroityny. Podaje się też środki z kwasem hialuronowym (doustnie czy odstawowo w zastrzykach) lub ostrzykuje stawy kortykosteroidami. Gdy choroba jest zaawansowana, przeprowadza się małoinwazyjne zabiegi (np. artroskopia), których celem jest oczyszczenie stawu ze zniszczonych fragmentów (np. uszkodzonej chrząstki), osteofitów, ewentualnie naprawienie uszkodzonych łąkotek. W ciężkich przypadkach choroby zwyrodnieniowej Koniewa bywa operacja. Może to być np. zmiana kąta ustawienia kości tworzących staw, ścięcie fragmentów kości tworzących staw i zastąpienie ich metalowymi implantami lub wstawienie endoprotezy, czyli sztucznego stawu kolanowego.

ZADBAJ O SWOJE STAWY
Żeby długo nam służyły, trzeba o nich pomyśleć przed szkodą.
- Nie dopuszczaj do nadwagi.
- Codziennie się gimnastykuj – ważne są ćwiczenia rozciągające.
- Dużo się ruszaj (np. spacery, marsze, jazda na rowerze).
- Unikaj przeciążenia stawów – nie dźwigaj ponad miarę, ciężary rozkładaj równomiernie do obu rąk.
- Noś wygodne obuwie: na niewysokim obcasie i z elastyczną podeszwą amortyzująca wstrząsy powstałe w czasie chodzenia; Jeśli masz płaskostopie, pomyśl o korekcyjnych wkładach.
- Zadbaj o to, żeby w twojej diecie było dużo wapnia i witaminy D (nabiał, figi, tłuste ryby, wątróbka, żółtka jajek).